با توجه به نوسانات اخیر قیمت ارز که در بازار داخلی به وجود آمده بود، قدرت مالی مردم برای سفر خارجی کاسته شد. در نتیجه آژانس های گردشگری که در زمینه سفر خارجی فعالیت می کردند خطر روبه روشدن با بحران را پیدا کردند. برای جلوگیری از این بحران، دولت اقدام به اختصاص ارز ( یارانه ) مسافرتی به سفر های خارجی نمود. اما از ابتدا این یارانه دولتی مورد انتقاد کارشناسان گردشگری قرار گرفت. چرا که این یارانه باعث هدر رفت منابع ملی از طریق پرداخت ارز مسافرتی با قیمتی ارزان به گروهی خاص می شد.
یعنی مخاطب این دریافت، افراد خاصی بودند و قشر ضعیف جامعه از یارانه پرداختی توسط دولت برای ارز مسافرتی بی بهره بودند، در ثانی برخی آژانس ها نیز با تعریف سفر رایگان برای مسافران و گرفتن ارز دولتی، از مابه التفاوت قیمت ارز مسافرتی با بازار آزاد، به سود خوبی دست پیدا می کردند. نکته دیگر این بود که این ارز مسافرتی تنها یک بار در سال به هر شخص پرداخت می شود، پس تکلیف بیماران یا دانشجویان و افرادی که چندین مرتبه در سال باید خرید بلیط هواپیما خارجی انجام دهند، چه خواهد شد؟
از این رو دولت و بانک مرکزی درجهت تک نرخی کردن بازار ارز ، یارانه سفرهای تفریحی خارجی را حذف کردند. اگر سفرهای خارجی برای درمان یا تحصیل و آموزش باشد، پرداخت یارانه امری لازم و ضروریست. چرا که درمان و آموزش یک نوع سرمایه گذاری است، اما پرداخت یارانه برای کسانی که صرفاً برای تفریح به خارج از کشور سفر می‌کنند، اقدامی خردمندانه نبوده و نیست و نخواهد بود .
برخی از مسوولان، حذف ارز مسافرتی را مقدمه ای برای تک نرخی کردن ارز می دانند. مهم ترین دلیل تک نرخی کردن ارز این است که نرخ های متفاوت و گوناگون ارزی ، شفافیت فعالیت‌های اقتصادی را کاملا از بین می برد. اگر قیمت ارز واقعی شود، بازار ارز آرام خواهد بود اما اگر ارز با چند نرخ به فروش برسد، با هر شوک بیرونی و درونی شاهد تلاطم بازار خواهیم بود.
یکی از تلاش ها برای ترویج سفر و گردشگری، اختصاص یارانه برای مسافرت می باشد. باتوجه به تنش های موجود در اقتصاد خانواده ها و بازار کشور، وجود یارانه برای سفر، تاثیر بسزایی در ترغیب خانواده ها برای بستن چمدان و رفتن به سوی مقاصد گردشگری، مخصوصا مسافرت های داخل کشور، می تواند داشته باشد. در شرایط بد اقتصادی، وجود امنیت روانی بالا برای سفر، لازمه ی هر گردشگری است.
وجود این یارانه بی شک باعث رونق اقتصادی در صنعت گردشگری داخلی و بازار کار آژانس های مسافرتی خواهد بود. رونقی که به اشتغال، اوضاع بازار صنایع دستی، حمل و نقل، توسعه شهرها و مراکز کوچک نیز کمک خواهد کرد. این مهم فقط با برنامه ریزی و تدبیری هوشمندانه توسط دولت، مجلس و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری عملی خواهد شد.
از سوی دیگر فعالان این صنعت معتقدند که هنگامی که گردشگر مقصد سفرش را انتخاب می کند، وجود امکانات، بسترها و زیرساخت های مناسب در مقصد گردشگری مهمترین علت برای انتخاب می باشد. نباید از یاد برد که اگر زیرساخت ها و امکانات بهبود نیابد، شاید پرداخت یارانه نیز تاثیر چندانی در رونق سفرهای داخلی به مقاصد خاص نداشته باشد.
وجود یارانه مسافرتی که سازمان میراث فرهنگی به مقاصد کم توجه تر در گردشگری داخلی اعطا می کند، بالقوه می تواند به رونق سفر در این مسیرها کمک کند. اما آمار سفرهای داخلی در سال های اخیر نشان می دهد که بیشترین مسافرت ها در ایام اوج سفر معطوف به چند استان خاص مانند خراسان رضوی، اصفهان، فارس، گیلان و مازندران بوده است و بسیاری از مکان های دیدنی و کمتر ناشناخته کشور به چشم گردشگران نیامده اند.
مسائلی مانند کاهش هزینه اقامت در هتل، تخفیف های ویژه و کاهش هزینه های حمل و نقل تاثیر بسزایی در رونق سفرهای داخلی به خصوص مقاصد متنوع و کمتر دیده شده خواهد داشت. اگر قیمت خدمات گردشگری مناسب باشد و آژانس ها خدمات مناسبی ارائه دهند گردشگری داخلی رونق می یابد و مردم سفرهای خود را در طول سال توزیع کرده و در اماکن گردشگری اقامت خواهند کرد.
موضوع اختصاص یارانه مسافرتی به مقاصد کمتر دیده شده، نیازمند بودجه بندی تاثیر گذار است، تا شاهد رونق در این مقاصد بکر اما کم گردشگر باشیم. برای مثال یک شخص فعال در صنعت گردشگری به ارزانی سفر به سواحل خارجی در مقایسه با چابهار می گوید: «یارانه ای که قرار است یک سوم هزینه سفر به این بندر را فراهم کند، در بهترین حالت هزینه سفر به چابهار را هم رده سفر به مقاصد خارجی خواهد کرد و از این رو باید گفت که از حیث قیمتی، ترجیحی نسبت به مقاصد داخلی در مقایسه با سفرهای خارجی ایجاد نخواهد کرد.»
یارانه مسافرتی در کشورهای جهان اول طرحی موفقیت آمیز بوده است. باید تجارب این کشورها را در این امر مهم که حاصلش رونق اقتصادی داخلی است، بررسی و تحقیق شود.
درباره این سایت